NADCIŚNIENIE TĘTNICZE – PALĄCY PROBLEM.

Nadciśnienie tętnicze wymaga modyfikacji sposoby żywienia. Zmiany są proste i możliwe do wprowadzenia przez każdego. Parę modyfikacji pozwoli obniżyć wartość ciśnienia a niekiedy umożliwi także ograniczenie dawek przyjmowanych leków. W początkowej fazie rozwoju nadciśnienia tętniczego interwencja dietetyczna może skutkować nawet zaprzestaniem farmakoterapii. W jaki sposób to co jemy wpływa na ciśnienie naszej krwi? Aby udzielić odpowiedzi na to pytanie zacznijmy od samego nadciśnienia tętniczego – czym dokładnie jest.

Nadciśnienie tętnicze dotyka w Polsce ponad 10mln dorosłych osób.

Nadciśnienie tętnicze pozostaje najważniejszym czynnikiem ryzyka przedwczesnych zgonów na całym świecie. Utrzymanie obecnej tendencji może spowodować, że do roku 2035 liczba pacjentów z nadciśnieniem tętniczym zwiększy się o połowę. Wciąż ok. 30% osób nie wie o swojej chorobie nadciśnieniowej.

DIETA I STYL ŻYCIA.

Specjaliści są zgodni, zmiana stylu życia to najskuteczniejszy sposób zapobiegania powstawaniu nadciśnienia. Co jednak w przypadku kiedy na prewencję jest już zbyt późno? Czy wtedy zmiana diety i zwiększenie aktywności fizycznej w ogóle coś zmieni?

Na szczęście tak! W tym wypadku zmiana diety i stylu życia daje zauważalne i mierzalne rezultaty. Według Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego zmiana sposobu odżywiania a także włączenie aktywności fizycznej, jako stałego punktu w dziennym harmonogramie może przynieść obniżenie wartości ciśnienia tętniczego nawet o ok. 30 mmHg. We wczesnym stadium nadciśnienia często pozwala to na zupełne odstawienie leków hipotensyjnych (obniżających ciśnienie). Wartość ciśnienia tętniczego to parametr, który łatwo zmierzyć i porównać, ale ukazuje niezaprzeczalnie jak wielką rolę w leczeniu chorób serca mamy my sami, poprzez zmianę tego, co jemy i jak, na co dzień wygląda nasz dzień.

Dieta w nadciśnieniu tętniczym to przede wszystkim sztuka zamieniania produktów i pewnych ograniczeń.

WIĘCEJ

AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

Biegi o umiarkowanym tempie, jazda na rowerze, pływanie oraz aktywność fizyczna o zmiennej intensywności (tzw. interwałowa) znacząco obniża poziom ciśnienia krwi. Ruch może uratować nasze życie, jak wykazują badania śmiertelność w grupie aktywnej fizycznie była niższa aż o 20% (2013 ESH/ESC Guidelines for themanagement of arterial hypertension). Nie ma wątpliwości co do tego, że regularna aktywność fizyczna trwająca min. 30 min dziennie pomaga unormować nadciśnienie jednakże mechanizm tych zmian wciąż pozostaje niejasny. Podejrzewa się, że korzystny efekt związany jest z unormowaniem poziomu insuliny a także obniżeniem koncentracji cholesterolu.

Nadciśnienie tętnicze można zredukować dzięki systematycznej aktywności fizycznej.

WARZYW I OWOCÓW

Dieta w nadciśnieniu tętniczym nie może obyć się bez warzyw i owoców. Zwiększanie ich spożycia jest warunkiem koniecznym do osiągnięcia zamierzonego celu. Według standardów przygotowanych przez Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, codziennie należy spożyć przynajmniej 300-400 gramów warzyw i owoców. Niska wartość kaloryczna oraz bogactwo dobroczynnych składników wpływają korzystnie na stan układu krążenia. Błonnik wraz z sterolami, flawonoidami i antyoksydantami obecnymi w warzywach i owocach kontrolują poziom cholesterolu a także korzystnie wpływają na wszystkie procesy biologiczne w naszym organizmie. Dodatkowo foliany wpływają na obniżenie stężenia homocysteiny – czynnika wysokiego ryzyka miażdżycy. Ponadto wysokie spożycie warzyw i owoców reguluje poziom insuliny, pomaga redukować masę ciała , zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 a także wielu nowotworów. Co ciekawe składniki roślinne występujące w postaci suplementów zazwyczaj nie wykazują takich właściwości. (2014, WHO)

ORZECHÓW, ROŚLIN STRĄCZKOWYCH I PRODUKTÓW PEŁNOZIARNISTYCH

Garść orzechów dziennie, groch lub fasola zamiast porcji mięsa a razowe pieczywo zastępuje białe bułki. To pomoże obniżyć twoje ciśnienie tętnicze nawet o 5 mm Hg (jednostka w której wyrażane jest ciśnienie tętnicze np. 120/70 mm Hg). Powyższe produkty obfitują w wiele składników czynnych biologicznie dlatego też trudno wyróżnić ten najbardziej znaczący. Z pewnością elementem który je łączy to wysoka zawartość błonnika a także związków mineralnych. Orzechy dodatkowo odznaczają się sporą ilością nienasyconcyh kwasów tłuszczowych. Nie ma także co martwić się o wysoką kaloryczność orzechów – badania wykazują, że dodatkowa porcja orzechów w diecie nie powoduje wzrostu masy ciała.

MNIEJ

CUKRU I SŁODYCZY

Słodycze, słodzone napoje, soki owocowe oraz cukier dodawanie do potraw mają niebagatelny wpływ na nasze zdrowie. Konsumpcja tych produktów jest niezaprzeczalnie powiązana z wzrostem ryzyka otyłości, cukrzycy typu 2 jak też chorób układu krążenia. Jest to spowodowane kilkoma czynnikami. Po pierwsze produkty słodzone jak i sam cukier powodują błyskawiczne zwiększenie się poziomu glukozy we krwi zaburzając gospodarkę insulinową, dostarczają łatwo dostępnej energii, często w nadmiarze. Ponadto fruktoza obecna w dużych ilościach w syropach glukozowo-fruktozowych wywołuje w wątrobie zwiększoną produkcję kwasów tłuszczowych i kwasu moczowego, które następnie akumulowane są w naczyniach krwionośnych oraz wokół narządów wewnętrznych.

PRODUKTÓW MIĘSNYCH

Okazuje się, że konsumpcja przetworzonego mięsa w postaci wędlin, kiełbas itp. ma znaczący, niekorzystny wpływ na układ krążenia. Chude mięsa, nieprzetwarzane przemysłowo, mają raczej neutralny wpływ na kondycję naszego serca o ile spożywane są w umiarkowanych ilościach. Niekorzystny wpływ przetworów mięsnych na ciśnienie tętnicze może mieć związek z wysoką zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych, soli a także obecnością związków powstających w procesie smażenia, grillowania czy wędzenia.

PAPIEROSÓW

Palenie papierosów jest jednym z najbardziej znaczących czynników ryzyka chorób serca. Każdy wypalony papieros powoduje natychmiastowy wzrost ciśnienia tetnieczego i rytmu pracy serca o ok. 30%. Spowodowane jest to natychmiastowym przenikaniem do krwi wielu substancji aktywnych z których niektóre pozostają na długo lub są kumulowane w narządach. Efekt utrzymuje się przez długi czas a palacze mają znacząco wyższe ciśnienie tętnicze niż osoby niepalące.

SOLI

Około połowa chorych na nadciśnienie tętnicze wykazuje tak zwaną sodowrażliwość. Nadmierne spożycie soli może przyczyniać się do oporności na leczenie nadciśnienia tętniczego a nawet zwiększać śmiertelność z powodu incydentów sercowo-naczyniowych. U tych osób ograniczenie spożycia soli do ilosci poniżej 5 gramów powoduje spadek ciśnienia pomiędzy 2 a 8 mm Hg. Dlatego też warto unikać produktów konserwowanych solą, słonych przekąsek, żywności wysokoprzetworzonej o dużej zawartości sodu a także ograniczyć solenie potraw samodzielnie przyrządzonych.

UWAGA

Należy pamiętać iż nadciśnienie tętnicze może mieć wielorakie podłoże. Powyższe zalecenia w związku z tym nie w każdym przypadku okażą się skuteczne, szczególnie gdy nadciśnienie tętnicze jest następstwem konkretnej jednostki chorobowej. W każdym wypadku postępowanie dietetyczne powinno odbywać się pod nadzorem zespołu terapeutycznego lub przynajmniej lekarza i dietetyka.

Bibliografia

1. Vasanti S. Malik, Frank B, 2015, Fructose and Cardiometabolic Health What the Evidence From Sugar-Sweetened Beverages Tells Us. JACC Journal vol. 66. No. 14. 2015
2. Rhoda N Ndanuko; 2016. Dietary Patterns and Blood Pressure in Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Adv Nutr 2016;7:76–89
3. ESH and ESC Guidelines; 2013 ESH/ESC Guidelines for themanagement of arterial hypertension Journal of Hypertension 2013, 31:1281–1357
4. Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego 2015; Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym — 2015 rok Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego

Krystian Gagoś